<<< powrót :::
KAPELA BRODÓW :: Ludowe pieśni maryjne
Wśród cech charakterystycznych polskiej pobożności wymienia się jej mocne zakorzenienie w tradycji, a także specyficzne ukierunkowanie na kult maryjny przenikający wszystkie przejawy życia religijnego. Nie byłoby w tym nic dziwnego - podobną specyfikę ludowej religijności można zaobserwować także u innych narodów - gdyby nie intensywność i skala tego zjawiska. Maryjność, która w innych krajach stanowi osobliwy koloryt pobożności lokalnych społeczności, w Polsce ma charakter powszechny i stanowi swego rodzaju fenomen uwarunkowany zarówno historycznie jak i kulturowo. Trudno nie dostrzec, że spoiwem ciągłości naszych dziejów jest głęboka wiara w szczególną opiekę Maryi Królowej Polski, która w trudnych chwilach wspiera i wspomaga swój naród.
Ludowe pieśni maryjne stanowią ważny element w historii polskiej twórczości pieśniowej. Można je spotkać we wszystkich prawie rękopiśmiennych i drukowanych kancjonałach oraz śpiewnikach, dawnych i najnowszych. Można śmiało stwierdzić, że gatunek pieśni maryjnych należy do najliczniejszych wśród udokumentowanych przekazów pieśni z żywej tradycji. Pieśni te charakteryzuje ponadto wyjątkowa żywotność: jeszcze dziś wykonywane są powszechnie przekazy sięgające XVI w. Niektóre z nich z biegiem czasu uległy daleko posuniętym transformacjom, ulegając czy to lokalnym wzorcom wykonawczym, czy też subiektywnym manieryzmom; w większości jednak zachowały swój archaiczny charakter i genetyczne związki z dawną tradycją o chorałowej proweniencji.
Repertuar składający się na płytę Kapeli Brodów, a także sposób jego wykonania, ma w sobie coś, co wyróżnia go z pośród innych, podobnych prezentacji. Na uwagę zasługuje przede wszystkim dobór pieśni, które w większości należą do najstarszych, sięgających od XVII do XIX w. Teksty pełne poetyckich metafor zawierają w sobie głębię teologicznej myśli wyrażoną prostym, zrozumiałym dla ludu językiem, nie pozbawionym jednak swoistego piękna charakterystycznego dla staropolskiej liryki. Melodie, poprzez "szlachetność" rysunku linii melodycznej, czerpią wątki i motywy ze spuścizny chorałowej, która przez wieki kształtowała porządek stylistyczny kościelnej muzyki.
Wykonawcy wykorzystali materiały z Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego z Instytutu Muzykologii KUL, częściowo zaś oparli się na własnych, zebranych w terenie materiałach. Postawiło to wykonawców przed dość trudnym problemem: czy pozostać wiernym oryginalnemu wzorcowi wykonawczemu, czy też przetworzyć go w taki sposób, aby przybliżyć wykonywany repertuar upodobaniom i gustom współczesnego odbiorcy. Kapela Brodów potraktowała ten problem z całą powagą, dając wyraz dużej wrażliwości na utrwalone tradycją normy wykonawcze. Wydane na płycie nagrania cechuje dbałość o szczegóły charakterystyczne dla lokalnych tradycji muzycznych, a zarazem pewien margines swobody wykonawczej, mieszczący się jednak w ramach wspomnianego normatywu. Dodanie wykonywanym pieśniom towarzyszenia ludowego instrumentarium (lira korbowa, skrzypce, cymbały, fisharmonia) nadaje tymże wykonaniom szczególnego uroku poprzez osobliwy klimat brzmieniowy, który nie kłóci się z praktyką wykonawczą tego gatunku - pieśnią maryjnym bowiem, szczególnie podczas odprawianych przy kapliczkach nabożeństw majówkowych towarzyszyli czasem ludowi instrumentaliści. Zwyczaj towarzyszenia instrumentalnego do ludowych pieśni religijnych był obecny także w czasie domowego muzykowania - o czym wielokrotnie opowiadali ludowi śpiewacy.
Antoni Zoła
Kapela Brodów:
Gramy wspólnie od 1992 roku. Na repertuar kapeli składają się utwory świeckie i religijne z obszaru Pierwszej Rzeczypospolitej. Koncerty nasze są przewodnikiem w kalendarzu polskich świąt i obrzędów.
Aby nie uchybić pięknu starodawnych pieśni i partytur zachowujemy oryginalne maniery wykonawcze oraz - w przypadku muzyki religijnej - właściwy jej tematyce kontekst. Pamiętamy przy tym, że muzyka karmi się indywidualnością jej wykonawców; więc nie tyle cytujemy ile opowiadamy tę samą, co przed wiekami, historię.
Program:
Wierni chrześcijanie pochwalmy Maryję
Zawitaj ranna jutrzenko
Gwiazdo morza, któraś Pana
Matko Niebieskiego Pana
Ciebie na wieki
Taniec polski z tabulatury gdańskiej
Gdyśmy przyszli do kościoła
Kto Maryję kocha
Ty, któraś pięknie dni swoje skończyła
Gwiazdo jasności
Chodzony - taniec
Pani nieba i ziemi
O Godpodzie uwielbiona
Volta Polonica
Zdrowaś Maryja
Wykonawcy:
Anna Broda - śpiew, cymbały, bęben
Witold Broda - skrzypce, lira korbowa
Jacek Mielcarek - klarnet
Maciej Kaziński - portatyw, fidel, basy
